Jak mózg decyduje, które sytuacje i doświadczenia zapamiętujemy

Nowe badanie Uniwersytetu Bostońskiego sugeruje, że nawet pozornie banalne wspomnienia zyskują trwałość, jeśli zostaną powiązane z ważnym wydarzeniem - zaskakującym, emocjonalnym albo nagradzającym. Przykładowo, jeśli ktoś wygra na loterii, prawdopodobnie zapamięta też, co robił tuż przed tym momentem.

Jak wyjaśnia psycholog prof. Robert M.G. Reinhart, pamięć nie jest biernym rejestrem, ale aktywnym procesem wyboru. Wydarzenia o dużym ładunku emocjonalnym mogą „cofnąć się w czasie", aby utrwalić wcześniejsze, kruche .

Eksperci podają przykład turysty w Yellowstone, który spotyka stado bizonów. Nie tylko ta wyjątkowa scena zostaje zapamiętana, lecz także drobne szczegóły z jej otoczenia - kamień na ścieżce czy przebiegające zwierzątko.

Naukowcy skupili się na mechanizmach tego zjawiska, badając blisko 650 osób w dziesięciu eksperymentach. Wykorzystali też sztuczną inteligencję do analizy danych. Wyniki jednoznacznie potwierdziły, że istnieje zjawisko wzmacniania poprzez powiązanie jej z wydarzeniem istotnym emocjonalnie.

Okazało się, że wspomnienia powstałe po takim wydarzeniu stają się silniejsze proporcjonalnie do jego emocjonalnej intensywności. Natomiast wspomnienia sprzed wydarzenia utrwalają się, jeśli mają z nim jakieś podobieństwo - np. wizualny element pasujący do głównej sceny.

Badanie pokazało również, że jeśli poboczne wspomnienia same były silnie , efekt wzmacniania zanikał. Mózg zdaje się więc szczególnie „ratować" te delikatne ślady pamięciowe, które normalnie by zanikły.

Odkrycia te mogą mieć praktyczne zastosowanie - od edukacji (łączenie trudnych treści z angażującymi emocjonalnie elementami) po medycynę. Można by np. wzmacniać wspomnienia osłabione przez starzenie się albo - przeciwnie - osłabiać niechciane wspomnienia w zaburzeniach pourazowych.