Jak pozytywnie się zestarzeć? Istnieją cechy, które nam w tym pomogą

Wśród udowodnionych przez naukowców, a intuicyjnie niemal przez każdego przyjmowanych, zależności dotyczących procesu starzenie się wskazać można m. in., że:
• Istnieje duże zróżnicowanie przebiegu procesu starzenia się wśród różnych osób.

• Żyjąc dostatecznie długo, każdy człowiek doświadczy pogorszenia się stanu zdrowia i zmniejszenia możliwości intelektualnych w wyniku starzenia się.

• Wykształcony człowiek, który dokonuje odpowiednich wyborów dotyczących stylu życia, może w pewnym stopniu ograniczyć straty związane z wiekiem.

Mamy zatem pewien wpływ na proces pogarszania się stanu zdrowia. Można by zaryzykować stwierdzenie, ze nawet dość znaczący, tym bardziej, że dostęp do informacji jest coraz łatwiejszy, a wiele zależy od nas samych - naszego nastawienia i umiejętności wykorzystania zdobytej wiedzy.

Naukowcy zbadali, co łączy tych, którzy pozytywnie się starzeją, czy istnieją jakieś cechy charakterystyczne tego procesu i czy możliwe jest jego kultywowanie jako sposobu optymalizacji długości życia oraz podnoszenia jakości życia w podeszłym wieku. Poniżej wymieniono cztery takie cechy.

• Człowiek mobilizuje posiadane zasoby, aby radzić sobie ze związanym z wiekiem pogarszaniem się stanu zdrowia

Człowiek radzi sobie ze związanym z wiekiem pogarszaniem się stanu zdrowia, mobilizując zasoby umożliwiające zachowanie satysfakcji życiowej w warunkach utraty zdrowia. Pogarszanie się stanu zdrowia i pozytywne starzenie się nie wykluczają się bowiem wzajemnie. Istnieje pięćdziesięcioprocentowe prawdopodobieństwo, że osoba, która dożyje 85 lat lub więcej, doświadczy co najmniej jednego rodzaju niepełnosprawności związanej z wiekiem. W takim scenariuszu przyznanie, że niepełnosprawność jest nieuchronną konsekwencją związanego z wiekiem pogarszania się stanu zdrowia oraz że można zaplanować sposób radzenia sobie z wynikającym z tego stresem, jest zgodne z modelem pozytywnego starzenia się.

• Człowiek dokonuje wyborów dotyczących stylu życia, aby zachować dobrostan psychiczny

Człowiek dokonuje wyborów dotyczących stylu życia, aby podkreślić dążenie do utrzymania zasobów psychicznych i fizycznych. Podłużne badanie demograficzne German Aging Survey, zainicjowane w 1996 roku, polegało na badaniu osobistych wyobrażeń osób dorosłych w wieku 40-85 lat. Pojawiły się trzy zagadnienia, które w przypadku uczestników badania pozwoliły określić, co ma największe znaczenie dla postrzegania przez nich własnego wieku oraz dla inwestowania wysiłków w zachowanie dobrostanu i jakości życia:

1. Pogarszanie się stanu zdrowia i utrata witalności - istotne było tu zachowanie aktywności dzięki jak najdalej posuniętej minimalizacji skutków pogarszania się stanu zdrowia.

2. Wzrost i rozwój osobisty - podkreślano znaczenie uczenia się przez całe życie.

3. Utrata osób należących do sieci społecznej - w zaawansowanym wieku trwające przez całe życie relacje oraz możliwość ich podtrzymywania mają ogromne znaczenie dla dobrostanu psychicznego.

Te trzy zagadnienia definiują taksonomię czynników istotnych dla zachowania dobrostanu w wieku dojrzałym. Na przykład kwestia stanu zdrowia i jego zachowania jest tematem ważnym w całym okresie życia, zarówno w młodości i wczesnej dorosłości, jak i w wieku podeszłym. Z tego powodu istotne jest odkrywanie sposobów podtrzymywania (albo poprawiania) stanu zdrowia w późnym wieku. Nawet jeśli ogólny stan zdrowia człowieka się pogarsza, nie powinno to być przeszkodą w poszukiwaniu sposobów optymalizacji w innych obszarach aktywności.

• Człowiek dba o elastyczność w całym okresie życia

Koncepcja elastyczności została zdefiniowana w literaturze psychologicznej jako zdolność wdrażania nowych strategii zachowania się lub myślenia w celu zwiększenia możliwości rozwiązywania problemów i adaptacji. Elastyczność jako psychologiczny mechanizm radzenia sobie z problemami obejmuje równoważenie istniejących umiejętności i zasobów osobistych w celu zoptymalizowania adaptacji do stresorów psychologicznych.

• Człowiek skupia się na pozytywnych stronach życia, a nie na problemach i trudnościach związanych z zaawansowanym wiekiem.

Ludzie czasem skupiają się na negatywnych aspektach starzenia się. W ogólnokrajowym sondażu, w którym pytano starszych dorosłych, czy byliby skłonni zamieszkać w domu opieki, 30% respondentów powiedziało, że wolałoby umrzeć, niż się tam znaleźć. Kiedy człowiek doświadcza takiego pesymizmu, planowanie przyszłości staje się zadaniem przytłaczającym. Zrozumiałe jest więc, że niektórzy ludzie po prostu ignorują fakt starzenia się, aby uniknąć nieprzyjemnych i nieuchronnych konsekwencji (diagnozy zapalenia kostno-stawowego, pogorszenia wzroku). Choć prawdą jest, że osoby dożywające późnego i bardzo późnego wieku doświadczą związanego z wiekiem pogorszenia się stanu zdrowia (w tym także niepełnosprawności), być może będą musiały żyć pod opieką innych ludzi lub zamieszkać w domu spokojnej starości, oraz bez wątpienia doświadczą w końcu śmierci, te życiowe wyzwania nie wykluczają kultywowania pozytywnego podejścia do starzenia się. W rzeczywistości z badań wynika, że dobrostan i satysfakcja życiowa są w wielu wymiarach relatywnymi stanami emocjonalnymi, niezależnymi od obiektywnego stanu zdrowia, sytuacji życiowej czy pozycji socjoekonomicznej. Pozytywne starzenie się może zatem oznaczać stan umysłu oparty nie tylko na statycznej ocenie własnej obiektywnej kondycji, lecz będący wypracowanym poczuciem dobrostanu, wynikającym z optymistycznej oceny własnego poczucia integralności, pomimo zmniejszających się możliwości.

Na podstawie: Robert D. Hill „Pozytywne starzenie się. Poradnik dla psychoterapeutów i konsumentów" Wydawnictwo Laurum