Jak walczyć z zakupoholizmem

Chęć zerwania z rutyną i zakupu czegoś nieplanowanego jest zupełnie naturalna. Nabywanie nowych rzeczy miewa jednak charakter kompulsywny. Dla pacjenta cierpiącego na zakupoholizm przestają mieć znaczenie wcześniejsze plany finansowe i ograniczony budżet - wydaje bezwiednie czując przymus kupowania.

Choć może nie brzmi to jak psychologiczne zaburzenie, jest takowym, a problem niekontrolowanych zakupów przyczynia się do bankructw rodzin i niszczenia relacji międzyludzkich. Niektórzy kompulsywnie kupujący pacjenci nie cofają się przed samobójstwem.

Niestety, wiele osób uważa przymus robienia zakupów za żart. Stosowanie nielegalnych substancji w nadmiarze to jedna rzecz. Ale żeby traktować to, co niemal nieodłącznie kojarzy się z rozrywką, jak chorobę, jest trudne do pomyślenia - mówią psychoterapeuci.

Może wydawać się, że ludzie o ograniczonych zasobach cierpią najbardziej, bo narażeni są na łatwy (i w sumie nietani) kredyt oraz spłatę wygórowanych rat. Ale stosunkowo zamożni w rzeczywistości mają większe ryzyko ogromnego zadłużenia się.

Oczywiście niektórzy ludzie po prostu mają pecha i nie przewidziawszy pewnych życiowych zdarzeń nie potrafią spłacić zaciągniętych kredytów. Jednakże prawdopodobnie jedna osoba pogrążona w długach na dwie znalazła się w takiej sytuacji z powodu jakiegoś uzależnienia, także tego od zakupów.

Eksperci są podzieleni co do opinii na temat przyczyn zakupoholizmu i tego, jak leczyć chorobę. Kompulsywne zakupy często nie są traktowane jako osobne zaburzenie. Większość ekspertów postrzega je jako przejaw szerszego problemu ze zdrowiem psychicznym - np. przejawu lęku czy depresji. A forma zaburzenia może stanowić efekt specyfiki kultury zachodniej - względnego dobrobytu i siły reklamy.

Psychoterapeuci uważają, że typowy pacjent zmagający się z zakupoholizmem to wcale nie jest znudzona, przygnębiona kobieta, ale głęboko zraniona osoba, która nie rozumie, dlaczego spędza tyle czasu w centrach handlowych.

Choć choroba może mieć katastrofalne skutki, a wielu ludzi nie otrzymuje odpowiedniej pomocy. Po pierwsze dlatego, że kompulsywne zakupy są postrzegane zarówno przez chorego, jak i jego otoczenie, jako przejaw słabej woli, po drugie natomiast zakupoholizm bywa lekceważony przez psychoterapeutów.

Objawy nałogowego kupowania zakupy są bardzo podobne do tych cechujących inne uzależnienia. (cztery lub więcej symptomów z poniższej listy może wskazywać zaburzenie wymagające interwencji terapeutycznej):

• Robienie zakupów w wyniku doznania rozczarowania lub odczuwania gniewu, bądź strachu.
• Robienie zakupów, które powodują stres lub chaos w życiu.
• Prowadzenie regularnych kłótni z innymi na temat zakupów i wydatków.
• Nieumiejętność funkcjonowania bez karty kredytowej.
• Zakupy na kredyt tego, czego nie można nabyć za gotówkę.
• Wydawanie pieniędzy powoduje przypływ euforii i lęku w tym samym czasie.
• Odczuwa się poczucie winy, wstydu i zagubienia po zrobieniu zakupów.
• Wiele sprawunków nie jest w ogóle używanych.
• Kłamstwa co do dokonanych zakupów i ilości wydanych pieniędzy.
• Ciągłe myślenie o pieniądzach.Szukanie pomocy

Jeśli doświadcza się problemu z zakupoholizmem, warto zasięgnąć profesjonalnej porady lub dołączyć do grupy wsparcia. Zachowania uzależniające często kumulują się, więc jeśli doświadcza się zaburzeń jedzenia, problemów z narkotykami lub alkoholem czy hazardem, jednocześnie można zmagać się z zakupoholizmem.

• Jak zapobiec szaleństwu zakupów:
• Płać gotówką. W ten sposób ma się większą kontrolę nad wydatkami. Nie każdy ma nawyk sprawdzania konta po dokonaniu sprawunków i w efekcie można „stracić rachubę".
• Rób listę zakupów i trzymaj się jej.
• Nie używaj kart kredytowych, posługuj się raczej kartami bankomatowymi, poprzez które nie można zrobić debetu na koncie.
• Noś przy sobie niedużą, określoną liczbę gotówki, by nie wydawać nadmiernie przy rozmaitych okazjach.
• Poszukaj innych niż zakupy sposobów na rozładowanie gniewu czy pozbycie się chandry - np. idź na spacer lub siłownię, poczytaj ulubiona książkę, etc.
• Jeżeli czujesz, że nie masz kontroli nad tym, jak i co kupujesz, zwróć się o pomoc do psychologów.