Oszukiwanie samego siebie pomaga, ale krótkoterminowo

Opisano kilka strategii stosowanych dla stabilizacji i ochrony pozytywnego obrazu własnej osoby. Zgodnie z teorią niemieckich badaczy samooszukiwanie się pomaga ludziom zachować motywację w trudnych sytuacjach.

- Wszyscy ludzie się oszukują, i to dość często - wskazuje Albert Newen z Instytutu Filozofii RUB. - Na przykład, jeśli ojciec jest przekonany, że jego syn jest dobrym uczniem, a następnie syn otrzymuje złe oceny, może najpierw wierzyć, że dany przedmiot nie jest tak ważny lub że nauczyciel nie wyjaśnił odpowiednio materiału - dodaje Newen. Naukowcy nazywają tę strategię reorganizacją przekonań.

Innym ze sposobów ochrony samych siebie jest wybieranie faktów poprzez celowe działanie: ludzie unikają miejsc lub osób, które mogą nakierować ich na problematyczne fakty, takie jak zebranie rodziców z nauczycielami. Kolejną strategią jest odrzucenie faktów poprzez poddanie w wątpliwość wiarygodność źródła. Jeśli ojciec jedynie pośrednio słyszy o szkolnych problemach syna, ale nie widzi ocen, może to ignorować. Wreszcie, zidentyfikowano coś, co określono jako generowanie faktów z niejednoznacznego stanu rzeczy. Przykładowo, jeśli uprzejmy nauczyciel matematyki delikatnie zasugeruje, że syn sobie nie radzi, ojciec może zinterpretować tę życzliwość i łagodny opis jako pozytywną ocenę zdolności syna - wyjaśnia Francesco Marchi, współautor badań.

Te cztery strategie to typowe skłonności. samego/samej siebie nie jest ani nierozsądne, ani szkodliwe dla ludzi w krótkim okresie, jednak okazuje się destrukcyjne w średniej i długiej perspektywie. - To nie są złośliwe metody działania, ale część podstawowego wyposażenia poznawczego ludzi, aby mogli zachować ugruntowany na siebie i świat - mówi Newen. W zwykłych czasach, przy niewielkich zmianach, skłonność do utrzymywania sprawdzonych poglądów jest pomocna i głęboko zakorzeniona w ewolucji. - Jednak taka tendencja jest zgubna w czasach nowych wyzwań, które wymagają szybkich zmian w zachowaniu - dodaje.

Przytoczono przykład z sytuacją z .

- Jeśli ludzie we wczesnych stadiach pandemii byli niepewni co do tego, czy szczepionka będzie wywoływała skutki uboczne, była to zrozumiała ostrożność, którą ludzie mogli początkowo zrekompensować, ściśle przestrzegając zasad ostrożności.

Samooszukiwanie się może też pomóc w uniknięciu paniki.Jeśli jednak w perspektywie średnioterminowej stało się jasne, że skutki uboczne szczepionki są klarownie ograniczone, wówczas wątpliwości są nieuzasadnione i przeradzają się w bezpośrednie zagrożenie dla siebie i innych. Oszukiwanie samego/samej siebie pociąga za sobą również zaburzoną ocenę ryzyka, ponieważ zagrożenie zdrowotne wynikające z rezygnacji ze szczepień jest znacznie wyższe niż wynikające z zaszczepienia się.

Zwodzenie siebie może zatem usztywnić: obraz siebie samego/samej, sposoby myślenia i motywację do działania w normalnych czasach, ale staje się szkodliwe w czasach kryzysu, które wymagają radykalnych zmian w myśleniu i nowych sposobów działania - wyjaśnia Newen.