13-01-2012
zmień rozmiar tekstu
A+ A-
Przesądy są częścią ludzkiego życia od niepamiętnych czasów. Większość z nich ma swe korzenie w okresie, w którym człowiek był zdany na łaskę i niełaskę przyrody. Brak wiedzy naukowej skłaniał więc do szukania rozmaitych sił, które wpływają na naturę i odwoływania się do wszelkich sposobów, także zupełnie nieracjonalnych, na kontrolę natury i pomoc w walce z chorobami, klęskami żywiołowymi, etc. Tworzono więc opowieści i kultywowano wierzenia, które miały uchronić od cierpienia i niedostatku. Te wierzenia i obyczaje stały się przesądami przestrzeganymi na przestrzeni pokoleń. Chociaż nauka pomogła obalić wiele z nich, niektóre są wciąż przestrzegane przez ludzi na całym świecie.
Czym jest pechCzęsto definiuje się go w opozycji do szczęścia - jest to więc po prostu brak powodzenia, bądź też bywa określany jako negatywne zachwianie akceptowalnego status quo.
Rzymianie czcili Fortunę, boginię przedstawianą z zawiązanymi oczyma i z rogiem obfitości, która miała rządzić ludzkim losem - odpowiadała za dobrobyt i szczęście. Niestety istniało także fatum, tj. zły los, któremu ludzie nie umieli się przeciwstawić. Ponieważ zaś nikt nie chce się poddać złej doli (może za wyjątkiem kilku bohaterów antycznych, którzy uznali walkę z ananke za bezcelową), chociaż jej oddalenie wydaje się próżne, rozpaczliwie poszukiwano nawet najbardziej absurdalnych sposobów na wyzwolenie się z ciążącego nad sobą pecha. Tak kształtowały się przesądy.
Przesądy to irracjonalne wierzenia w istnienie pewnych tajemniczych sił, np. złych duchów, które w pewnych okolicznościach przynoszą pecha, chyba że zostaną podjęte pewne działania w celu zapobieżenia ich negatywnych skutków. Działania te mogą obejmować modyfikację zachowania jednostek, unikanie pewnych zdarzeń lub miejsc, czy też noszenie amuletów, bądź talizmanów.
Przesądy dotyczą jednostek i całych kultur. Te pierwsze są wynikają z określonych interpretacji osobistych doświadczeń, w drugie wierzy się bezwiednie, ponieważ są przekazywane z pokolenia na pokolenie.
Co przynosi pechaW zależności od kultury - warunków klimatycznych, historii narodów, dominującej w danym miejscu religii, etc. za pechowe uważa się inne zdarzenia. Poniżej te najpopularniejsze w naszym kręgu kulturowym.
Piątek 13Jako pechowy dzień zyskał popularność niemal w całej Europie, ale znany i „obchodzony" jest także m. in. na Filipinach. Jeśli chodzi o liczbę, istnieją różne teorie związane z tym, dlaczego 13 zaczęła być uważana za pechowy numer. Zgodnie z nordycką mitologią w Valhalli odbywała się uczta ,w której uczestniczyło 12 bogów, nie zaproszona na nią zaś boga oszustwa, ten jednak się zjawił jako trzynasty, niechciany gość. W chrześcijaństwie za trzynastego uczestnika Ostatniej Wieczerzy uważa się Judasza, który okazał się zdrajcą. Ponadto, ponieważ Jezus umarł w piątek, być może właśnie dlatego piątek 13 tworzy datę, która grozi doznaniem nieszczęścia.
Przejście pod drabinąZdrowy rozsądek każe sądzić, że spacer pod drabiną nie jest polecany, bo po prostu grozi zranieniem w przypadku jej przesunięcia się i przewrócenia. Istnieje jednak i inne, pozaracjonalne wyjaśnienie tego przesądu - oparta o mur drabina wraz z podłożem tworzy trójkąt, który dla chrześcijan reprezentuje Trójcę Świętą, a więc przejście pod drabiną może być uważane za naruszenie świętości, które musi oznaczać pecha.
Zbicie lustraW kulturze rzymskiej odbicie w lustrze reprezentowało duszę przeglądającego się. Stąd zbicie zwierciadła lub patrzenie w takowe miało przynieść siedem lat pecha. Zakończenie tego okresu następowało po siedmiu latach, ponieważ taki czas potrzebny był odnowienia się duszy.
Czarny kotPostrzeganie czarnych kotów jest odmienne w różnych krajach. W Wielkiej Brytanii i Irlandii są symbolem szczęścia, podobnie w Japonii. Szkoci uważają, że wejście tego zwierzaka do domu oznacza dobrobyt. Jednak w historii Zachodu czarne koty były często postrzegane jako symbol złych wróżb i towarzyszy czarownic. To dlatego w znacznej części Europy uważano zwierzęta za symbol pecha. W Niemczech wierzy się, że jeśli czarny kot przejdzie komuś drogę z prawej na lewą stronę, jest to zły omen, ale już w przecięcie drogi przez zwierzaka w odwrotną stronę oznacza nadejście szczęśliwych czasów.
Rozsypanie soliPrzesąd najprawdopodobniej wywodzi się z tego, że sól była niegdyś bardzo drogim towarem, więc jej utrata oznaczała ogromne straty. Innym wyjaśnieniem jest powoływanie się na legendy związane z chrześcijaństwem, Judasz Iskariota miał rozsypać sól podczas Ostatniej Wieczerzy.