Przestrzeń publiczna nie dla starszych i niepełnosprawnych

W ciągu ostatnich 25 lat w Polsce postępuje proces starzenia się ludności. Na tle krajów Unii Europejskiej Polska jest stosunkowo młodym krajem, jednak seniorów w naszym kraju wciąż przybywa. Badania Eurostatu pokazują, że w nadchodzących dekadach dynamika starzenia się polskiego społeczeństwa znacząco wzrośnie. , w 2030 r. osoby w wieku powyżej 60 lat będą stanowiły prawie 30 proc. ludności Polski.

Starość = niepełnosprawność

Proces starzenia się pociąga za sobą rosnące ryzyko występowania chorób, a w konsekwencji także spadku sprawności. Wraz z wiekiem rośnie liczba osób , czyli takich, którym stan zdrowia nie pozwala na wykonywanie różnych czynności. Zjawisko to postępuje po 70 roku życia. Według Eurostatu, wśród sześćdziesięciolatków ⅓ osób to osoby niepełnosprawne, wśród siedemdziesięciolatków to więcej niż połowa, zaś ponad ¾ osób z grupy 80+ to osoby z niepełnosprawnościami.

Przestrzeń publiczna dla wszystkich

Polska zobowiązała się do podejmowania inicjatyw na rzecz poprawy dostępności przestrzeni publicznej, ratyfikując w 2012 r. Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Jednym ze zobowiązań państw, które ratyfikowały Konwencję jest stosowanie zasad tzw. uniwersalnego projektowania. Krótko mówiąc chodzi o to, by przestrzeń publiczna była dostępna dla wszystkich. Dzieci, seniorzy, osoby niedowidzące, niedosłyszące, osoby z niepełnosprawnością umysłową, czy ruchową powinny móc poruszać się po chodnikach, ulicach, budynkach, a także korzystać z informacji, usług i udogodnień na takich samych zasadach jak osoby pełnosprawne.

Duże pole do popisu mają tutaj władze gminy. To one mają prawo określać wymagania dotyczące dostępności dla inwestycji i działań w przestrzeni publicznej. Na poziomie regionalnym strategię rozwoju dotyczącą ładu przestrzennego ustala samorząd wojewódzki.

Teoria sobie, życie sobie

Żaden z 94 obiektów w 24 gminach nie był wolny od barier lub niefunkcjonalnych rozwiązań, które uniemożliwiały osobom niepełnosprawnym swobodne korzystanie z tych obiektów. Co ważne, miejsca te były testowane także przez specjalistów z zakresu dostępności przestrzeni publicznej, w tym osoby z różnymi niepełnosprawnościami. NIK zwróciła uwagę, że już na etapie przygotowania i projektowania części działań i inwestycji brakowało rozwiązań mających poprawić dostępność przestrzeni publicznej. Ponadto w prawie 40 proc. przypadków w 21 gminach dokumentacja projektowa, techniczna czy przetargowa nie uwzględniała rozwiązań dla osób z różnymi niepełnosprawnościami - koncepcje usprawnień dotyczyły głównie osób z niepełnosprawnością ruchową.

Osoby starsze i niepełnosprawne nie mogły swobodnie korzystać z objętych kontrolą muzeów, bibliotek publicznych i ośrodków kultury. W większości budynków brakowało udogodnień dla osób niewidomych i słabowidzących: nie było informacji w alfabecie Braille’a, kontrastowych oznaczeń na schodach, ani odmiennej faktury i kolorystyki nawierzchni, a tablice informacyjne były mało czytelne. Co ciekawe, niedostępne dla osób niepełnosprawnych były miejsca teoretycznie przeznaczone dla osób niepełnosprawnych.

Aż 63 proc. gmin nie konsultowało planowanych i realizowanych działań w tym obszarze z osobami starszymi i niepełnosprawnymi.