Wielki Piątek

Kościół Katolicki pości i skupia się na adoracji krzyża. Protestanci obchodzą jedno z największych świąt w swoim kalendarzu liturgicznym - równie ważne jak równie ważne jak Niedziela Wielkanocna. W cerkwiach nie odbywa się w Wielki Piątek (przypadający w tym roku w innym terminie niż w kościołach zachodnich) liturgia eucharystyczna. Dla wszystkich chrześcijańskich kościołów dzień upamiętniający śmierć Chrystusa jest bardzo istotny.

W Kościele Rzymsko-Katolickim obowiązuje dzisiaj ilościowy i jakościowy - oznacza to, że należy powstrzymać się od potraw mięsnych a także ograniczyć ilość spożywanych pokarmów do dwóch lekkich posiłków i jednego nieco bardziej obfitego. Przestrzeganie tego postu deklaruje ponad 85 procent Polaków. W katolickich kościołach nie odprawia się mszy, po południu odbywa się za to Liturgia Męki Pańskiej - upamiętniająca krzyżową ofiarę Jezusa. Początek nabożeństwa jest niezwykły - ministranci i księża w ciszy podchodzą do ołtarza. Nie ma dzwonków ani pieśni na wejście, nie słychać dzwonka. W milczeniu, w którym słychać tylko kroki prowadzący liturgię pada na twarz. W tym momencie klękają wszyscy obecni w kościele...

Nabożeństwo rozpoczyna Liturgia Słowa, w czasie której czytane są fragmenty Księgi Izajasza (Pieśń o Słudze Pańskim), Listu do Hebrajczyków oraz rozdziały ewangelii wg. św Jana dotyczące męki Pańskiej. Kolejną częścią jest adoracja Krzyża a potem komunia święta. Całe nabożeństwo jest ukierunkowane na wydarzenia z dnia śmierci Jezusa. Gromadzi się na nim wyjątkowo duża liczba wiernych, Wielki Piątek jest również dniem, w którym wiele osób przystępuje do spowiedzi .

Po wielkopiątkowej liturgii monstrancja z hostią jest przenoszona do Grobu Pańskiego. Groby budowane w okresie wielkanocnym są polską wielowiekową tradycją, szczególnie popularną od okresu baroku. Podobnie jak bożonarodzeniowe szopki groby nawiązują często do współczesnych wydarzeń. Podczas okresu dzielącego piątkową noc od niedzielnego poranka są pełnione przy nich straże honorowe. W sam Wielki Piątek zaś w wielu kościołach obrzędy trwają do późnych godzin nocnych - odprawiana jest Droga Krzyżowa, Gorzkie Żale, śpiewa się pieśni wielkopostne, a wierni mogą spędzić czas na indywidualnej modlitwie.


Mimo to, w niektórych domach nadal kultywowane są „żałobne" zwyczaje, podobne do postępowania po śmierci członka rodziny - tego dnia wyłączane są radio i telewizor, a lustra zakrywa się kirem...

Pamiątka śmierci Jezusa jest jednym z najważniejszych wydarzeń w roku w kościołach protestanckich. Odbywają się wyjątkowo uroczyste nabożeństwa a wierni całymi rodzinami przystępują do Wieczerzy Pańskiej. W centrum przesłania tego dnia stoi wdzięczność za doskonałą ofiarę Jezusa, który przez swoją śmierć pojednał ludzi z Ojcem. Liturgie są bardzo zróżnicowane i zależą nie tylko od wyznania ale także od konkretnej społeczności. W centrum przekazu każdej z nich stoi jednak - jak w całym chrześcijaństwie - rozpamiętywanie wydarzeń z Piątku Ukrzyżowania i ich znaczenia dla świata również dzisiaj. W niektórych zborach po nabożeństwach odbywają się już mające wielkanocny charakter spotkania na wspólnym posiłku.

W polskiej tradycji Wielki Piątek jest dniem licznych obrzędów i tradycji. Należą do nich strony rozbudowane praktyki pokutne - niegdyś właśnie tego dnia na ulice wychodzili biczownicy. Rózga była także w użyciu w stosunku do dzieci, z których uderzeniami wypędzano szatana. Ponieważ panowało przekonanie o panowaniu w tym okresie nad światem złych mocy, pod dach domu nie przyjmowano żadnych obcych. Nie skąpiono natomiast jałmużny ubogim prosząc ich przy tym o modlitwę za pomyślność domostwa.

Obecnie poprzedzający Wielkanoc piątek jest przede wszystkim czasem najbardziej intensywnych przedświątecznych przygotowań. Wiele osób spędza ten dzień w pracy, więc godzina 15 - określony w Piśmie Świętym czas śmierci Jezusa - zastaje ich przy „zwykłych" obowiązkach zawodowych lub rodzinnych. Wielki Piątek jest dniem wolny od pracy dla wiernych polskich kościołów protestanckich - mogą oni tego dnia wziąć urlop lub odpracować go w innym terminie. Od lat trwają rozmowy na temat tego, by ten dzień - wzorem wielu innych europejskich państw - uczynić dniem wolnym od pracy. Dyskusja ta odżywa co roku w właśnie w okresie poprzedzającym Wielkanoc. Jednakże na razie nic nie wskazuje na to, że sytuacja miała by się zmienić, zważywszy na niedawne „dodanie" kolejnego dnia wolnego z tytułu religijnego święta (Objawienie Pańskie czyli ) i na niechęć Polaków do „zamiany" na Wielki Piątek któregoś z innych dni wolnych (na przykład wielkanocnego poniedziałku lub 1 maja).

Mimo wszystko, w pędzie codziennych spraw i przedświątecznych przygotowań wiele osób znajduje czas nie tylko na wzięcie udziału w religijnych obrzędach ale także na refleksję nad swoją wiarą i przesłaniem płynącym z Golgoty.