Zardzewiała śmierć ciągle niebezpieczna

W wyniku działań wojennych, w latach 1939 – 1945 na ziemiach polskich pozostała ogromna ilość niewybuchów i niewypałów. Bezpośrednio po II. Wojnie Światowej wykryto kilka milionów min przeciwpiechotnych i przeciwpancernych oraz kilkadziesiąt milionów niewybuchów i niewypałów. Ponad 80% terytorium kraju wymagało szczegółowego sprawdzenia. Najbardziej zaminowane były pasy obrony, tereny intensywnych walk oraz regiony miejskie i otoczenie ważnych węzłów komunikacyjnych, gospodarczych i wodnych. W wielu przypadkach poziom zaminowania uniemożliwiał prowadzenie działalności gospodarczej, uruchomienie zakładów pracy lub funkcjonowanie rolnictwa i gospodarki leśnej. Szczególnie wysokim stopniem zaminowania wyróżniała się Warszawa. Taka sytuacja stwarzała poważne zagrożenie dla ludzkiego zdrowia i życia.

Do roku 1956 władze państwowe i wojskowe prowadziły zakrojoną na szeroką skalę akcję rozminowania i oczyszczania kraju z wybuchowych pozostałości wojennych. W tym czasie saperzy usunęli i zlikwidowali blisko 15 milionów sztuk różnego rodzaju min, niewypałów oraz pocisków i bomb. W trakcie tej akcji zginęło 640 saperów.

Pomimo formalnego zakończenia akcji rozminowania w 1956 roku możliwość wystąpienia przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych jest nadal wysoka. Patrole rozminowania interweniują rocznie średnio około 7 - 8 tysięcy razy, podejmując 300 - 400 tysięcy przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych (przejeżdżając rocznie ok. 2 mln km).

Wiele z tych przedmiotów to niewybuchy i niewypały o dużym kalibrze i rozmiarach, takie jak amunicja artyleryjska, miny, bomby lotnicze, torpedy, rakiety, granaty. Ich stan techniczny spowodowany działaniem na nie warunków atmosferycznych przez kilkadziesiąt lat powoduje, że są one nieprzewidywalne. Uderzenie, poruszenie, przenoszenie, potrząsanie lub inne czynniki (np. wysoka temperatura) mogą spowodować ich nieoczekiwaną eksplozję. Dlatego pod żadnym pozorem nie mogą dotykać ich osoby nieuprawnione, nie posiadające właściwych umiejętności, przeszkolenia i wyposażenia technicznego.

Każdy niewypał lub niewybuch powinien być usunięty w czasie do 72 godzin (interwencja zwykła), przy czym usuwanie przedmiotów niebezpiecznych w miejscach publicznych (szkoły, drogi, budowy) uważane jest za interwencję pilną, do realizacji w czasie 24 godzin. Policja odpowiada za ochronę miejsca znalezionego niewybuchu do czasu przyjazdu patrolu rozminowania. Podjęty przez patrol rozminowania niewybuch przewożony jest do miejsca niszczenia, którym jest zazwyczaj poligon wojskowy. Okresem największego natężenia wykrywania przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych jest wiosenny i jesienny sezon prac polowych, roztopów wiosennych oraz czas zwiększonej aktywności budowlanej (budowa dróg, budynków, obiektów hydrotechnicznych).