Strona głównaBlogŚroda Popielcowa - początek Wielkiego Postu

Środa Popielcowa - początek Wielkiego Postu

Środa Popielcowa - początek Wielkiego Postu [© robhainer - Fotolia.com] Dziś w zachodnich kościołach chrześcijańskich rozpoczyna się 40 dniowy okres pokutny zwany Wielkim Postem albo Czasem Pasyjnym.

Czas przygotowania do największego i najstarszego chrześcijańskiego święta jest niemal tak stary jak samo obchodzenie . Początkowo był przede wszystkim okresem poświęconym przygotowaniu katechumenów do chrztu (tradycyjnie przypadającym w ), by potem stać się czasem pokuty i nawrócenia również dla już ochrzczonych.

Okres Wielkiego Postu trwa 40 dni (nie wliczamy do niego niedziel, dlatego trwa on 6 tygodni i 4 dni - od Środy Popielcowej do Wielkiej Soboty). Jego początek jest zależny od daty Wielkanocy, która wypada w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca. 40 dni ma znaczenie symboliczne - odwołuje się do czterdziestodniowego postu Jezusa, ale także do 40 lat, podczas których Izrael błądził w poszukiwaniu Ziemi Obiecanej.

Środa Popielcowa, która jest pierwszym dniem Wielkiego Postu jest także jednym z dwóch dni, w których w Kościele Katolickim obowiązuje post ścisły. Według kościelnych przepisów wolno wówczas jeść trzy posiłki w ciągu dnia, w tym jeden do syta. Oczywiście niedozwolone jest mięso. Z postu zwolnieni są chorzy, dzieci i osoby starsze. Jeszcze bardziej restrykcyjny jest post w Cerkwi prawosławnych - w poniedziałek po Niedzieli Pojednania, zwany "czystym poniedziałkiem" (w tym roku będzie dopiero 18 marca) powinno się powstrzymywać od jakiegokolwiek pokarmu.

Post w Środę Popielcową jest przestrzegany przez blisko trzy czwarte Polaków. Również inne tradycje początku okresu pokuty są nadal zachowywane. Choć Środa Popielcowa jest zwyczajnym dniem pracy, Polacy tłumnie uczestniczą w tym dniu w mszach i nabożeństwach. Statystyki wskazują, że frekwencja na mszach jest równa, a niekiedy nawet większa niż w "zwykłą" niedzielę, choć uczestnictwo we mszy w Środę Popielcową nie jest obowiązkowe.

Sam zwyczaj posypywania głów popiołem, od którego Środa Popielcowa wzięła swoją nazwę pochodzi z wczesnego średniowiecza, kiedy to posypywano popiołem głowy grzesznikom przed ich powrotem na łono Kościoła. Zwyczaj ten objął z czasem wszystkich wiernych (bo przecież wszyscy są grzeszni), by w końcu trafić na stałe do pierwszej wielkopostnej mszy. Popiół do posypywania głów wiernych sporządzany jest z palm poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedniego roku. Popielec wprowadził do kalendarza katolickiego w VII wieku papież Grzegorz I, a obrządek ten wobec wszystkich wyznawców w 1091 roku został wprowadzony przez papieża Urbana II.

Do pokutnego okresu nawiązują także słowa księdza, przy posypywaniu głów - "Pamiętaj, prochem jesteś i w proch się obrócisz" i - znacznie częściej obecnie słyszane “Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”. Zmieniony zostaje także wystrój kościołów - w świątyniach katolickich obowiązują fioletowe szaty liturgiczne. Również w ewangelickich kosciołach Ood Środy Popielcowej milknie radosne „Chwała na wysokościach” i „Alleluja”, a kolorem liturgicznym staje się pokutny fiolet.

Obecnie podczas obrzędu posypywania głów znacznie częściej można słyszeć wezwanie “Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”, niż "Pamiętaj, prochem jesteś i w proch się obrócisz" - oba zdania nawiązują jednak silnie do pokutnego charakteru rozpoczynającego się właśnie okresu liturgicznego.

Niegdyś okres Wielkiego Postu był czasem wyjątkowo wielkiej pokuty, umartwień i wyrzeczeń. Przez cały okres postny nie można było jeść nie tylko mięsa (w niektórych rejonach także ryb) ale i zwierzęcych tłuszczów słodyczy, nie pito również alkoholu i powstrzymywano się od tzw. "uciech cielesnych". Milkły także muzyczne instrumenty, a śpiewało się tylko wielkopostne pieśni na nabożeństwach upamiętniających Mękę Pańską.

Z czasem surowość obyczajów rozluźniała się, na postnych stołach pojawiało się coraz więcej potraw, a i dni poszczenia ograniczały się najpierw do czterech później do trzech, a potem do samego tylko piątku.

Oczywiście post zawsze miał znaczenie przede wszystkim duchowe, ale niektórzy ze współczesnych dietetyków podkreślają zbawienne działanie . Surowo przestrzegany zwyczaj poszczenia polegającego na nie spożywaniu tłuszczów zwierzęcych i ciężkostrawnych obfitych posiłków (nie tylko zresztą w Wielkim Poście ale także w Adwencie i we wszystkie piątki roku) pozwalał na odpoczynek układu pokarmowego i znacznie poprawiał kondycję organizmu.

Dziś w kościołach podkreśla się nie tyle długość i surowość postu ile jego właściwe przeżywanie, z ukierunkowaniem na wydarzenia, które wspominamy na końcu okresu pokuty. Wszystkie wielkopostne zobowiązania powinniśmy bowiem podejmować z miłości do Boga i drugiego człowieka. W kościołach kładzie się nacisk na refleksję, zadumę i zastanowienie się nad tym co jest naprawdę ważne - służą temu między innymi rekolekcje oraz inne wydarzenia, w tym specjalne wielkopostne nabożeństwa.

Podobnie jak Adwent, okres Wielkiego Postu jest czasem szczególnie poświęconym dobroczynności. Juz w Biblii jałmużna występowała obok postu jako środek do doskonalenia w wierze i uświęcenia. Obecnie wiele organizacji charytatywnych oraz kościołów właśnie w tym czasie zbiera środki na pomoc potrzebującym.

Wielki Post nie różni się obecnie od innych okresów w roku. Nie obowiązują jakieś szczególne ograniczenia żywieniowe, czas pokuty jest praktycznie niezauważany w życiu społeczny, a w sklepach juz pojawiły się wiosenno-wielkanocne akcenty. Jednak wiele osób, które wychodzą z kościoła ze śladami popiołu we włosach, zatrzymuje się w codziennym biegu by choć przez chwilę zastanowić się nad sensem życia w pośpiechu i walce o materialne dobra... Może warto zatrzymać w sobie tę chwilę refleksji?

Joanna Gacka / Senior.pl

Zgłoś błąd lub uwagę do artykułu

Zobacz także

 

 

 

Skomentuj artykuł:

Komentarze mogą dodawać wyłącznie osoby zalogowane.
Jesteś niezalogowany: zaloguj się / zarejestruj się




Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników serwisu. Senior.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. Komentarze niezgodne z prawem i Regulaminem serwisu będą usuwane.

Artykuły promowane

Najnowsze w dziale

Polecane na Facebooku

Najnowsze na forum

Warto zobaczyć