Własność prywatna ponad dobro wspólne

Na początku bieżącego roku weszła w życie nowelizacja ustawy o ochronie , pozwalająca właścicielom prywatnych działek na wycinanie rosnących na należącym do nich terenie bez konieczności uzyskiwania urzędowego pozwolenia, pod warunkiem, że nie jest to związane z działalnością gospodarczą. Kwestia wycinki drzew jest tylko jednym z przypadków, w których może nastąpić konieczność dania pierwszeństwa jednej z dwóch istotnych wartości: własności prywatnej lub dobru wspólnemu. Są to sytuacje kontrowersyjne i trudne do rozwiązania.

CBOS postanowił zbadać nastawienie Polaków do tej kwestii i zapytał respondentów w jakich przypadkach uzasadnione może być ograniczenie prawa własności obywateli.

Badanym przedstawiono trzy sytuacje: potrzebę ochrony przyrody (względy ekologiczne); inwestycje strukturalne, np. budowa drogi publicznej (względy infrastrukturalne); konieczność dostosowania wyglądu budowanego domu do innych budynków w okolicy (względy estetyczne).

Badani najczęściej byli skłonni dopuszczać ograniczenie prawa własności ze względów ekologicznych. W takiej sytuacji akceptuje to więcej niż trzech na pięciu respondentów (62%). Nieco mniej (55%) uważa, że wystarczającym uzasadnieniem są względy infrastrukturalne.

Mniej niż połowa badanych (44%) zgadza się na ograniczenie swobody gospodarowania ze względów estetycznych. To też jedyny przypadek, w którym sprzeciw przewyższa akceptację (49% – zdecydowanie więcej, niż w innych sytuacjach).

Ograniczenie prawa własności częściej skłonni są dopuszczać badani mieszkający w większych , lepiej wykształceni, lepiej oceniający własną sytuację finansową.

Święta własność?

Dwie trzecie badanych (65%) stwierdziło, że ochrona wartości prywatnej należy do najważniejszych praw obywatelskich. Jedna czwarta (25%) uważa, że istnieje wiele innych praw obywatelskich znacznie ważniejszych od ochrony własności prywatnej.

O tym, że ochrona własności prywatnej należy do najważniejszych praw obywatelskich, relatywnie częściej niż inni przekonani są mężczyźni (68%), mieszkańcy wsi (69%), respondenci posiadający wykształcenie podstawowe lub gimnazjalne (75%) albo zasadnicze zawodowe (69%), a także badani o najniższych dochodach – poniżej 650 złotych w przeliczeniu na członka rodziny (77%). Z takim poglądem zgadzają się też zdecydowanie częściej zwolennicy prawicy (72%) niż centrum (63%) i lewicy (55%).