Chętniej działamy w organizacjach obywatelskich

Zgodnie z wynikami tegorocznego badania blisko trzy czwarte dorosłych Polaków (72%) nie działa w żadnej organizacji obywatelskiej. Mniej więcej co siódmy respondent (15%) deklaruje, że poświęca swój wolny czas na działalność społeczną w jednej dziedzinie, 5% działa w dwóch dziedzinach, a 8% – w trzech lub więcej.

Polacy najczęściej poświęcają swój czas na pracę społeczną w komitetach rodzicielskich, radach rodziców, fundacjach szkolnych i uczelnianych oraz w innych organizacjach działających na rzecz szkolnictwa i oświaty. Aktywne członkostwo w nich deklaruje ośmiu na stu dorosłych Polaków (8%). Co siedemnasty badany (5,8%) jest aktywnym członkiem związku, klubu lub stowarzyszenia o charakterze sportowym, a co dwudziesty (5,1%) udziela się w jakiejś organizacji zajmującej się pomocą dzieciom. Inne, mniej lub bardziej sformalizowane, organizacje i grupy obywatelskie, w których Polacy deklarują stosunkowo znaczną aktywność, to: ruchy religijne i kościelne oraz wspólnoty parafialne (zgodnie z deklaracjami działa w nich 4,5% badanych), organizacje charytatywne pomagające chorym, niepełnosprawnym, starym, ubogim, bezdomnym oraz innym potrzebującym (4%); związki działkowiczów, hodowców, wędkarzy, myśliwych (3,3%); harcerstwo, stowarzyszenia studenckie oraz inne organizacje młodzieżowe (3,2%); OSP, GOPR i inne formy społecznego ratownictwa (2,7%); organizacje artystyczne typu: chór, orkiestra, zespół taneczny czy teatralny (2,6%); organizacje samopomocowe, takie jak stowarzyszenia osób niepełnosprawnych, samotnych ojców, anonimowych alkoholików, bezrobotnych (2,5%); towarzystwa naukowe (2,3%); organizacje działające na rzecz zwierząt (2,3%) oraz związki zawodowe (2,1%). Aktywność społeczna w pozostałych grupach o charakterze obywatelskim nie sięga 2%.

Blisko trzy czwarte dorosłych Polaków (72%) nie działa w żadnej organizacji obywatelskiej. Mniej więcej co siódmy respondent (15%) deklaruje, że poświęca swój wolny czas na działalność społeczną w jednej dziedzinie, 5% działa w dwóch dziedzinach, a 8% – w trzech lub więcej. W porównaniu z sytuacją sprzed dwóch lat ogólny poziom aktywności w organizacjach obywatelskich wzrósł o 8 punktów procentowych. Zwiększył się też zakres zaangażowania w tym zakresie − podwoiła się m.in. liczba osób, które aktywnie udzielają się w co najmniej trzech organizacjach o charakterze obywatelskim (z 4% do 8%).

Deklarowane obecnie zaangażowanie obywatelskie w ramach różnych organizacji i stowarzyszeń jest najwyższe od 1998 roku − i to zarówno ze względu na zasięg (odsetek zaangażowanych Polaków), jak i na zakres (liczba dziedzin, w które się angażują).

Działalność Polaków w organizacjach obywatelskich jest dość istotnie zróżnicowana społecznie. Wiąże się zarówno z położeniem społeczno-bytowym (poziom wykształcenia, pozycja zawodowa czy sytuacja ekonomiczna respondentów i ich gospodarstw domowych), jak i np. z religijnością (mierzoną częstością uczestnictwa w praktykach religijnych).

Ponadprzeciętną aktywnością społeczną w ramach organizacji obywatelskich w Polsce charakteryzują się przede wszystkim osoby stanowiące kadrę kierowniczą oraz specjaliści wyższego szczebla (ponad połowa z nich – 54% – poświęca swój czas na działalność w minimum jednej organizacji), a także badani z wyższym wykształceniem (pracę w ramach jakiejś organizacji obywatelskiej deklaruje 45% z nich), osoby uczące się i studiujące (43%), respondenci praktykujący religijnie kilka razy w tygodniu (41%), rolnicy (40%), mieszkańcy największych miast (37%), osoby o najwyższych dochodach per capita (37%) oraz badani w wieku od 18 do 24 lat (35%) i od 35 do 44 lat (35%). Osoby starsze w działalność taką angażują się raczej niechętnie - wśród osób w wieku 55-65 lata wskaźnik ten wynosi 26 procent, zaś powyżej 65 lat - 20 procent.

Ci, którzy najchętniej angażują się w działalność grup o charakterze obywatelskim, często cechują się przynależnością do kilku tego typu organizacji. W co najmniej trzech grupach lub stowarzyszeniach udziela się co czwarty spośród kadry kierowniczej i specjalistów wyższego szczebla (24%), co piąty z grona osób z wyższym wykształceniem (20%), co szósty rolnik oraz uczeń i student (po 16%), mniej więcej co siódmy spośród praktykujących religijnie kilka razy w tygodniu (15%) oraz z grupy tych, których dochód per capita przewyższa 1500 zł (14%), a także co ósmy badany w wieku od 18 do 24 lat (13%).

Minimalne zaangażowanie w działalność organizacji obywatelskich dotyczy przede wszystkim bezrobotnych (88% z nich nie wykazuje takiej aktywności), pracowników usług (86%), respondentów źle oceniających sytuację materialną swoich gospodarstw domowych (86%) oraz rencistów (85%).

W ciągu ostatnich dwóch lat niemal we wszystkich grupach społecznych wzrósł deklarowany poziom aktywności w organizacjach obywatelskich. Wyjątek stanowią jedynie prywatni przedsiębiorcy, renciści i osoby o dochodach od 750 do 1000 zł per capita (w tych grupach odnotowaliśmy nieznaczny spadek), a także badani w wieku od 45 do 54 lat (poziom aktywności jest taki sam jak w 2008 roku).

Najwyższy wzrost aktywności w ramach grup i stowarzyszeń o charakterze obywatelskim dotyczy rolników (o 19 punktów procentowych), uczniów i studentów (o 18 punktów), osób o najniższych dochodach (o 14 punktów), respondentów w wieku od 25 do 34 lat (o 13 punktów) oraz młodszych (o 11 punktów), a także mieszkańców największych miast (o 12 punktów), badanych z podstawowym wykształceniem (o 12 punktów) oraz emerytów (o 11 punktów). Niemal we wszystkich tych grupach, a także w wielu innych, deklarowane zaangażowanie w działalność organizacji obywatelskich jest obecnie najwyższe od 2002 roku.