Polacy we własnych oczach: uczciwi, niespełnieni, aspołeczni i rodzinni

Niewielu ankietowanych jest społecznikami. Respondenci nie uważają się także za patriotów lokalnych. Mimo to i tak ich liczba była większa od bardzo niskiej, szczególnie od 2001 do 2007 r. i w 2010 r., grupy osób deklarujących, że są światowcami. Polacy nie są przesadnie zestresowanym narodem. Respondenci rzadko wskazywali na życie w stresie oraz nastawienie na robienie kariery. Ankietowani twierdzą, że są osobami impulsywnymi i nowoczesnymi. Tych drugich przybyło dopiero w 2010 r. Niewielu z nich przyznaje się do tradycjonalizmu.

W ciągu 10 lat Polacy wyróżniali się na tle innych narodów częstszymi wskazaniami na takie cechy jak: ambicja, nowoczesność, buntowniczość i przywódczość. Mimo rzadkiego wskazywania na nowoczesność, wśród Polaków wystąpił najwyższy, w porównaniu do innych ankietowanych narodów, odsetek osób utożsamiających się z tą cechą. W 2001 roku 29% Polaków przyznawało, że są nowocześni - w Europie tylko 20%. Obecnie liczba respondentów wskazujących nowoczesność wzrosła do 31%, a w Europie spadła do poziomu 15%. Podobna sytuacja ma miejsce w odniesieniu do cechy, jaką jest przywódczość. Polacy, którzy wymieniali tę cechę, są obecnie na 1. miejscu wśród krajów objętych sondażem. Aż 32% z nich wybrało przywódczość, co jest wysokim wynikiem w porównaniu do Europejczyków, którzy dość rzadko utożsamiają się z tą cechą (15% z nich).

Ankietowani Polacy są niewątpliwie optymistami. Jednak ich nastroje na przestrzeni ostatnich 10 lat dosyć często się zmieniały. Do 2007 roku średnio co drugi z respondentów wymieniał tę cechę. W następnym roku gwałtownie wzrósł (do niemal 80%) odsetek polskich optymistów, by obecnie ponownie wrócić do poziomu sprzed lat. Wzrosła natomiast aktywność Polaków. Mimo że w 2005 r. mniej niż połowa ankietowanych przyznawała, że są osobami aktywnymi, od 2008 r. wskaźnik ten jest o wiele wyższy i nadal rośnie. Polakom nie brakuje także ambicji. Od 2002 r. wzrasta odsetek osób z tą cechą. Co ciekawe, obecnie polscy respondenci utożsamiają się z nią znacznie częściej niż ludzie z innych europejskich państw objętych sondażem.

- Portret własny Polaków nie uległ większym zmianom w okresie minionych 10 lat. Cechy charakteru i osobowości rzadko generalnie ulegają zmianie. Są jednak w życiu społeczeństw wydarzenia i procesy, które sprzyjać powinny pewnym modyfikacjom autoportretu. Przyspieszony rozwój gospodarczy i, co za tym idzie, bogacenie się Polaków w latach 2006-2008 spowodowało istotnie wzrost optymizmu i aktywnych strategii życiowych. Więcej pieniędzy oznaczało również w tym okresie zmianę stylu życia w kierunku większej nowoczesności - wzrostu mobilności, upowszechniania się nowoczesnych technologii komunikacyjnych. Nic dziwnego zatem, że obecnie rodacy częściej opisują się jako osoby nowoczesne, częściej już nawet niż jako tradycjonaliści. Wzrost zamożności pozwolił lepiej zaspokajać różne potrzeby, ale zarazem zwiększał nasze aspiracje, podtrzymując uczucie niedosytu. Dlatego w dalszym ciągu wyróżnia nas na tle Europy przekonanie o małym stopniu spełnienia. Daleko nam jeszcze do zrealizowania coraz bardziej ambitnych celów życiowych. Horyzont jakości życia coraz powszechniej odwiedzanych przez rodaków zachodnich społeczeństw pozostaje daleko przed nami - twierdzi prof. Janusz Czapiński.

- Inne ważne dla życia społecznego wydarzenie - wejście Polski do Unii Europejskiej - nie zaowocowało jednak większym naszym otwarciem na świat. Wciąż najrzadziej w grupie krajów biorących udział w badaniu Reader's Digest uważamy się za globalistów. Uderzająca jest także stałość naszej negatywnej postawy wobec innych ludzi i dobra wspólnego - jesteśmy ciągle we własnej ocenie znacznie mniej niż inne narody uspołecznieni. W zgodzie z naszą romantyczną tradycją Polacy pozostają wierni wyobrażeniom o samych sobie jako buntownikach, indywidualistach i nonkonformistach. Chociaż stajemy się coraz bardziej ambitnym narodem, nie przekłada się to na wzrost naszego zainteresowania karierą. To także wpisuje się doskonale w naszą romantyczną duszę. Kariera, np. zawodowa, wymagałaby konsekwencji w działaniu i dostosowania do oczekiwań innych. Rogata dusza Polaka-buntownika musiałaby na tym niewątpliwie ucierpieć - dodaje prof. Czapiński.

European Trusted Brands to jedno z największych i najszerzej zakrojonych badań konsumenckich, przeprowadzane w Europie przez Reader's Digest. Badanie po raz pierwszy przeprowadzono w 2001 r. Co roku kontynuowane jest w kilkunastu krajach europejskich. Tegoroczna - dziesiąta już edycja badania - została przeprowadzona w 16 krajach europejskich. Kraje, które są objęte tegoroczną edycją to: Austria, Belgia, Czechy, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Rosja, Rumunia, Szwajcaria, Szwecja, Węgry i Wielka Brytania. Wzięło w niej udział 32 163 respondentów.