Starzenie się - obalając mity

Seniorzy są zwykle postrzegani jako jednorodne grupy społeczne występujące głównie w krajach uprzemysłowionych, które praktycznie są bezużyteczne dla swoich rodzin i społeczności lokalnych, a nawet takowym przeszkadzają. Prawda jest taka, że wszyscy się starzejemy każdego dnia. Każdy z nas od czasu przed narodzinami ulega procesowi starzenia się i dzieje się tak aż do śmierci. Jest to całkowicie naturalne i powinniśmy zaakceptować ów fakt gdyż alternatywą jest tylko przedwczesna śmierć.

Broszura wydana przez WHO (World Health Organization) pt."Ageing - Exploding the myths" ma na celu wyjaśnienie i zaprzeczenie kilku powszechnym mitom dotyczącym starzenia się, a także zasugerowanie osobom odpowiedzialnym za politykę społeczną kilka dróg umożliwiających przemianę ogólnych zasad w praktykę, która sprawi, że aktywność w późnym wieku będzie
częścią globalnej rzeczywistości:

Mit nr 1: Większość seniorów żyje w krajach rozwiniętych

To w zasadzie prawda. Większość starszych ludzi bo ponad 60 proc., żyje w krajach wysoko rozwiniętych.

Oczekiwana długość życia rośnie i wszystko wskazuje, że będzie rosnąć nadal. Powodem tego jest ostry spadek liczby przedwczesnych zgonów spowodowanych wieloma zakaźnymi i chronicznymi chorobami, jakie dotykały ludzkość w ciągu ostatniego wieku. Polepszenie warunków sanitarnych, jakości spożywanego pokarmu, nowe odkrycia medyczne włączając szczepionki i nowe antybiotyki przyczyniły się do gwałtownego wzrostu liczby osób dożywających późnych lat starości.

Doceniajmy seniorów! Społeczne postrzeganie starszego człowieka różni się w zależności od kultury. W wielu afrykańskich i azjatyckich krajach, osoba starsza kojaży się z kimś mądrym, ze źródłem wiedzy. Jednak w wielu innych społecznościach na całym świecie te tradycyjne wartości są na wymarciu. Ważne jest zatem by nie uważać starości za przeszkodę, ale za szansę jaką niewątpliwie są cenne aktywa współczesnego
społeczeństwa - starsi ludzie.

Życie w starzejącym się świecie wymaga:
-docenienia seniorów jako wartościowych źródeł wiedzy,
-umożliwienia starszym aktywnego udziału w procesach rozwojowych,
-prowadzenia regularnej opieki medycznej i promocji zdrowia wśród starszych osób,
-promowania międzypokoleniowej kampanii solidarności ze starszą częścią społeczeństwa.

Mit nr 2: Wszyscy seniorzy są tacy sami

Starsi ludzie stanowią niezwykle różnorodną grupę. Ludzie starzeją się w różny sposób zależnie od wielu czynników włączając w to płeć, etniczne i kulturalne korzenie, a nawet to czy żyją w krajach dobrze uprzemysłowionych i rozwiniętych, w mieście czy może na wsi. Klimat, położenie geograficzne, wielkość rodziny, doświadczenia życiowe są czynnikami, które powodują, że seniorzy z wiekiem stają się coraz mniej do siebie podobni.

Zdrowie i aktywność w starszym wieku są w rzeczywistości podsumowaniem dotychczasowego życia. Czynniki występujące w młodości i wieku dojrzałym takie jak: palenie papierosów, nadmierna ilość spożywanego alkoholu, brak ćwiczeń, zła dieta lub nadwaga mają ogromny wpływ na możliwość wystąpienia chorób i innych niedomagań w dorosłym życiu.

Również poziom wykształcenia, dochody i pozycja społeczna odgrywają tutaj istotną rolę. I tak np. ludzie lepiej wyedukowani prowadzą zazwyczaj zdrowszy tryb życia, mają lepsze pojęcie o chorobach i pewniejszy dostęp do informacji medycznych. Ciekawostką jest też fakt, iż zachodzi ścisły związek między zdrowiem dziecka, a poziomem wykształcenia matki. Matki lepiej wykształcone mają zwykle mniej dzieci, które zazwyczaj są bardziej zdrowe. Jeśli zaś chodzi o majętność, to biedniejsi ludzie zwykle cieszą się gorszym zdrowiem niż ich bogatsi rówieśnicy.

Mit nr 3: Kobiety i mężczyźni starzeją się tak samo
Kobiety i mężczyźni starzeją się odmiennie. Przede wszystkim kobiety żyją dłużej niż mężczyźni. Większa długość życia kobiet wiąże się z ich powiększoną podatnością na przewlekłe choroby często związane właśnie z wiekiem. Wiadmo, że kobiety częściej niż mężczyźni cierpią na osteoporoze, cukrzyce, nadciśnienie i artretyzm. Mężczyźni z kolei są bardziej podatni na zawały serca i wylewy.

Mimo, że wiele różnic zarówno u jednej jak i drugiej płci powodowanych jest przez biologie, inne cechy różnicujące obie płcie zależą od pozycji społecznej i roli pełnionej w danym społeczeństwie.

Mit nr 4: Seniorzy są słabi

Nic bardziej mylnego. Ogromna liczba starszych osób pozostaje w pełnej sprawności fizycznej. Tak samo dobrze jak udaje się seniorom radzić z codziennymi czynnościami, tak samo też starają się aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym. Innymi słowy seniorzy utrzymują pełen kondycyjny potencjał do późnych lat życia.

Jak w wielu innych aspektach starzenia się, także i tu są pewne różnice występujące w zależności od płci. Nasze systemy biologiczne (np. siła mięśni, wydolność serca) zwiększają się w ciągu pierwszych lat życia by dotrzeć na szczyt, kiedy osiągniemy pęłną dojrzałość, poźniej stopniowo spadają. Jak szybko będą spadać, zależy od czynników zewnętrznych. Wpływ na to mają: styl życia, palenie papierosów, spożycie alkoholu, dieta, a nawet pozycja społeczna.

Mit nr 5: Starsi ludzie nic nie wnoszą do współczesnych społeczności

Prawda jest taka, że seniorzy odgrywają olbrzymią rolę w życiu ich rodzin i społeczności lokalnych. Konwencjonalny sposób spojrzenia na osoby starsze skupia się na wykorzystaniu seniorów jako "siły roboczej" i jednocześnie spadku jej poziomu wraz z postepującym wiekiem. Uznaje się, że liczba osób starszych pracujących zawodowo maleje i jest to związane ze spadkiem zdolności fizycznych seniorów, która to z kolei ma także ścisły związek z wiekiem.

Współczesne firmy mają teraz znacznie mniejsze wymagania odnośnie pracowników fizycznych niż kiedyś. Teraz wiele zadań w przedsiębiorstwach wykonywanych niegdyś przez ludzi zastąpionych zostało przez szereg nowoczesnych rozwiązań technologicznych. Fakt ten pozwolił na bycie w pełni ekonomicznie produktywnym osobom nawet całkowicie niezdolnym do pracy. Jednak faktyczny wkład osób starszych odnotowuje się w takich dziedzinach jak rolnictwo, różnego rodzaju niefromalne sektory i wolontariaty. Wiele krajów na świecie bazuje w dość dużym stopniu na tego typu działalnościach, jednak jest też wiele gospodarek, które pomijają ten rodzaj pracy w swoich ocenach, pozostawiając
pracę seniorów jako nieużyteczną i niedocenianą.

Mit nr 6: Starsi ludzie są ekonomicznym ciężarem dla społeczeństwa

Tak naprawdę seniorzy wpływają na ekonomie swoich krajów na szereg różnych sposobów. W wielu krajach rozwija się jednak obawa, o to czy wydatki państwa na opiekę nad osobami starszymi nie są zbyt duże i czy możliwa jest jakakolwiek redukcja kosztów. Ta ogólnoświatowa debata niestety kładzie większy nacisk na koszty rent i emerytur, a także opieki zdrowotnej seniorów niż na znaczący, ekonomiczny wkład, jaki ludzie
starsi wnoszą do społeczeństwa.

Faktem jest, że ludzie starsi zarówno poprzez pracę zarobkową jak i tą non-profit wpływają na ekonomie państw w których żyją. Nie ma żadnych biologicznych podstaw do tego by seniorzy odchodzili na emerytury w wieku 60 do 65 lat, jak to ma miejsce w krajach rozwiniętych. Przykładu należy szukać w gospodarkach światowych, zdominowanych przez rolnictwo, gdzie ludzie w podeszłym wieku często do późnej starości pracują na farmach i polach, a moment w którym rezygnują z pracy spowodowany jest zazwyczaj niezdolnością do wykonywania obowiązków.