Zabezpieczenie Społeczne i Integracja Społeczna na lata 2008-2010

Dane statystyczne wyznaczają postępowanie w zakresie polityki społecznej

W latach 2006-2007 Polska odnotowała dodatni przyrost naturalny, jednak ze względu na ujemne saldo migracji zagranicznych liczba ludności kraju uległa dalszemu zmniejszeniu (ujemne tempo przyrostu ludności utrzymuje się nieprzerwanie od 11 lat). Rezultatem przemian w procesach demograficznych jest gwałtowne zmniejszanie się liczby dzieci i młodzieży (w wieku lat 0-17), ich udział w ogólnej liczbie ludności obniżył się do ok. 20% w 2007 r. z 24,4% w 2000 r.2 Duże zmiany można zaobserwować także w grupie osób w wieku produkcyjnym (kobiety w wieku 18-59 lat, mężczyźni 18-64 lata), których udział w ogóle populacji zwiększył się z 61% w 2000 r. do 64% w 2007 r. W ostatnich latach obserwowany jest dalszy wzrost liczby osób w wieku emerytalnym (mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej). Udział tej grupy ludności w ogólnej populacji wynosi 15,9%. W końcu 2007 r. ludność w wieku poprodukcyjnym liczyła ponad 6 mln osób wobec nieco ponad 5,6 mln w 2000 r. Wchodzenie pokolenia wyżu demograficznego na rynek pracy, prognozowana dezaktywizacja obecnej populacji w wieku niemobilnym (osoby w wieku 45-65 lat, które osiągną niedługo wiek emerytalny) oraz niekorzystne zmiany proporcji ludności w wieku produkcyjnym w stosunku do ludności w wieku nieprodukcyjnym, stanowią główne wyzwania w obszarze szeroko rozumianej polityki społecznej.

Rozwój usług dla ludzi starszych

Znaczne różnicowanie populacji osób starszych w Polsce wskazuje na potrzebę przeprowadzenia pogłębionej diagnozy sytuacji seniorów w oparciu o badania naukowe. Jednym z takich badań jest europejski projekt badawczy SHARE, w Polsce realizowany przez Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Zebrana w trakcie badań baza danych tworzy infrastrukturę badawczą, która pozwoli naukowcom z szerokiej gamy dyscyplin (ekonomia, epidemiologia, gerontologia, ochrona zdrowia, nauki społeczne i psychologia), jak również osobom odpowiedzialnym za politykę społeczno-gospodarczą, na analizowanie procesu starzenia się społeczeństwa.

Wiedza w tym zakresie pozwoli na lepsze zrozumienie decyzji o przejściu na emeryturę, funkcjonowaniu opieki zdrowotnej i ich powiązań ze starzeniem się społeczeństwa, a co za tym idzie - na prowadzenie odpowiedniej polityki społecznej. Ponadto, zebrane dane pozwalają na wiarygodne międzynarodowe analizy porównawcze istotne przy ustalaniu krajowych jak i ogólnoeuropejskich polityk.

Ważnym elementem działań związanych z poprawą sytuacji seniorów w Polsce jest funkcjonowanie Parlamentarnego Zespołu ds. Osób Starszych, który został powołany 25 czerwca 2008 r. W skład zespołu weszli posłowie i senatorowie z wszystkich opcji reprezentowanych w parlamencie. Działalność zespołu ma stanowić odpowiedź na wyzwania, jakie niesie za sobą starzenie się społeczeństwa. W ramach swoich prac, zespół będzie monitorował sytuację seniorów w Polsce pod kątem przestrzegania ich praw. W dalszej kolejności, zespół będzie przyczyniać się do pozytywnych i oczekiwanych przez seniorów zmian w prawie i funkcjonowaniu instytucji. Ważnym zadaniem jest również propagowanie w opinii publicznej pozytywnego wizerunku osób starszych.

Działalność zespołu ma ponadto przyczynić się do usprawnienia wymiany informacji oraz procesu konsultacji aktów prawnych dotyczących sytuacji seniorów. Niezwykle ważnym elementem podejmowanych na każdym etapie prac (jak również – wszystkich działań rządu skierowanych do seniorów) jest ścisła współpraca z organizacjami pozarządowymi i organami władzy publicznej, odpowiedzialnymi za sprawy osób starszych. Zespół współpracuje z grupą ds. osób starszych w Parlamencie Europejskim, AGE Platform oraz innymi krajowymi i międzynarodowymi organizacjami działającymi na rzecz osób starszych.

W dłuższej perspektywie czasowej zadaniem zespołu będzie przyczynienie się do opracowania w Polsce długookresowej strategii na rzecz wykorzystania i wzmacniania kapitału ludzkiego osób starszych oraz wsparcia tych seniorów, którzy są niesprawni lub niesamodzielni. Strategia ta powinna zapewniać partycypację osób starszych w podejmowaniu decyzji ich dotyczących w samorządach i innych organach władzy publicznej. Zespół zamierza ponadto przyczynić się do stworzenia wspólnych reprezentacji seniorskich.